Fosfaatrechtenstelsel: stand van zaken per 9 januari 2019

Uitspraak door College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) over fosfaatzaken

Op 9 januari 2019 heeft het CBb uitspraken gedaan in zeven fosfaatzaken. In deze zaken is door de melkveehouders naar voren gebracht dat het fosfaatrechtenstelsel een “individuele disproportionele last” (IDL) oplevert. In dit artikel vindt u een samenvatting van de uitkomst van de uitspraken. Voor de volledige tekst van de uitspraken klik hier.

Individuele beoordeling door het CBb

Het CBb heeft geoordeeld dat bij de beoordeling van de IDL alle omstandigheden van het geval meegewogen moeten worden. De uitbreiding en investering van het bedrijf moeten daarbij legaal gedaan zijn. Dit betekent door middel van door de overheid verleende vergunningen voor het houden van melk- en jongvee.

De bewijslast van IDL ligt bij de melkveehouder. De melkveehouder moet aannemelijk maken dat het fosfaatrechtenstelsel de bedrijfscontinuïteit in gevaar brengt. Ook de voorzienbaarheid speelt een belangrijke rol. Het is voor de professionele melkveehouder bekend dat na afschaffing van het melkquotum er mogelijk andere (productie beperkende) maatregelen zouden volgen.

Geen sprake van IDL

Het CBb oordeelt in zes zaken dat er geen sprake is van IDL. In elk van deze zaken speelde een (forse) investering en uitbreiding van het bedrijf voor peildatum van 2 juli 2015 een grote rol. De feiten en omstandigheden zijn in elke zaak individueel beoordeeld.

In een aantal zaken is naar het oordeel van het CBb de komst van productiebeperkende maatregelen voorzienbaar na afschaffing van het melkquotum. De melkveehouder heeft een groot risico genomen door toch een (forse) investering aan te gaan. Het CBb ziet dit als ondernemersrisico en vindt dus dat dit voor rekening van de melkveehouder zelf is. Daarbij is alleen de positie van de melkveehouder zelf van belang en niet eventuele opvolgers van het bedrijf. Het CBb beoordeelt ook of alle vergunningen voor 2 juli 2015 zijn aangevraagd en verleend. Is dit niet het geval, dan is er geen sprake van IDL. Ook wanneer een deel  van de uitbreiding is gerealiseerd, dan wil dit nog niet zeggen dat zonder de resterende uitbreiding sprake is van IDL. Dit geldt ook wanneer is gekozen voor uitbreiding middels natuurlijke aanwas. De keuze om geen vee aan te kopen wordt gezien als een ondernemersrisico.

In een zaak is ook een beroep gedaan op de knelgevallenregeling vanwege gemiste groei in combinatie met een bijzondere omstandigheid. Ook dat is door het CBb afgewezen. Bij de knelgevallenregeling wordt gekeken naar het verleden en niet naar na de peildatum gerealiseerde uitbreiding.

Tot slot oordeelt het CBb weer dat aannemelijk moet worden gemaakt dat het fosfaatrechtenstelsel de bedrijfscontinuïteit in gevaar brengt. En dat het treffen van andere voorzieningen om het verlies op te vangen niet mogelijk is.

Wél sprake van IDL

In een zaak is wel geoordeeld dat sprake is van IDL Het gaat hier om een zeer uitzonderlijke situatie. Hierbij ging het om een omschakeling van een varkenstak naar uitbreiding van de melkveetak. Deze keuze is gemaakt vanwege een sterfgeval in de familie. Het betrof een in bedrijfseconomische zin beperkte uitbreiding. Het CBb vindt dit mede gelet op de bijzondere omstandigheden begrijpelijk. De minister moet nu beslissen welke compensatie wordt geboden aan dit bedrijf.

Wat betekent de uitspraak voor u?

Helaas is er geen duidelijk kader gegeven wanneer een bedrijf wel of niet als IDL aangemerkt wordt. Wel is duidelijk dat een aantal, veel genoemde, omstandigheden onvoldoende zijn om tot IDL te concluderen. Hoe de uitspraken precies voor u uitpakken kunnen we op dit moment nog niet aangeven.

Heeft u al een zaak bij ons aangemeld? De behandelaar van uw dossier zal uw situatie vergelijken met de gedane uitspraken en beoordelen of verder procederen zinvol is. Zodra die beoordeling heeft plaatsgevonden zal de behandelaar contact met u opnemen.