Ben ik belanghebbende bij een besluit van de overheid?

Direct belanghebbende

Volgens de wet ben je belanghebbende als jouw belang direct betrokken is bij een besluit. Een besluit heet in juridische taal ook wel een beschikking. De overheid ziet je als belanghebbende als je:

In deze gevallen ben je 'direct belanghebbende'.

Derde belanghebbende

Er zijn ook gevallen waarin de overheid je als 'derde belanghebbende' kan zien. Je hebt dan geen beschikking aangevraagd of ontvangen, maar jouw belang is wel direct betrokken bij het besluit.

Voorbeeld: je buren willen hun woning uitbreiden en vragen hiervoor een vergunning aan. Jij hebt jaren geleden zelf ook de eerste verdieping uitgebreid, dus je begrijpt de buren wel. De gemeente geeft de vergunning. Maar dan kom je erachter dat de uitbouw niet één, maar twee verdiepingen hoog wordt. En dat deze direct zal grenzen aan jouw grond. Je vindt dit veel te groot en besluit in bezwaar te gaan. Maar: ben je wel belanghebbende?

Bestuursorgaan beoordeelt of je belanghebbende bent

Het bestuursorgaan (bijvoorbeeld de gemeente) zal in bezwaar moeten onderzoeken of je toegang hebt tot de procedure. Dit wordt ontvankelijkheid genoemd. De rechter in (hoger) beroep kan dit ook onderzoeken. De vraag is dan: ben je belanghebbende bij dit besluit?

Soms is er een zienswijze. Bijvoorbeeld bij procedures over een bestemmingsplan. Dan wordt er niet beoordeeld of jij belanghebbende bent. Iedereen mag dan een zienswijze indienen. Bij beroep zal de rechter wel bekijken of je belanghebbende bent.

Eisen

In de rechtspraak zijn zes eisen ontwikkeld om te beoordelen of iemand belanghebbende is. Deze eisen leggen we nu aan je uit met de hulp van het eerder genoemde voorbeeld. Je bent pas belanghebbende als jouw situatie klopt met alle eisen.

1. Feitelijk belang
Verandert er echt iets door het besluit?
— In het voorbeeld: Ja, er komt een uitbouw die twee verdiepingen hoog wordt.

2. Eigen belang
Gaat het om een belang van de persoon die bezwaar maakt?
— In het voorbeeld: Ja, het gaat om jouw eigen belang. Je gaat niet in bezwaar voor je neef die in een andere stad woont.

3. Persoonlijk belang
Verschilt jouw belang van het belang dat anderen hebben?
— In het voorbeeld: Ja, je woont er namelijk naast en krijgt direct te maken met de bedachte plannen.

Jouw belang moet genoeg verschillen van de belangen van anderen die zomaar gekozen zijn. Of van een algemeen belang. Is dit niet het geval? Dan kan er geen persoonlijk belang zijn. Er moet 'ruimtelijke impact' zijn, zoals rechters dat noemen.

Maar dat niet alleen: er moeten ook 'gevolgen van enige betekenis' zijn. Dat betekent dat de plannen in het besluit genoeg last moeten veroorzaken aan diegene die daar een procedure tegen wil starten. Anders zijn er geen 'gevolgen van enige betekenis' en is diegene geen belanghebbende.

Om te bepalen of deze gevolgen aanwezig zijn, wordt gekeken naar hoe bepaalde zaken te maken hebben met de activiteit die het besluit goedkeurt. Deze zaken zijn:

Ook het karakter, de intensiteit en de regelmaat van de werkelijke gevolgen kunnen belangrijk zijn.

4. Rechtstreeks betrokken belang
Is er een verband tussen het genomen besluit, de gegeven omgevingsvergunning en jouw belang?
— In het voorbeeld: Je vindt de uitbreiding van de buren te groot en het grenst direct aan jouw grond. Jouw belang kan dus verbonden worden aan de gegeven vergunning. Je hebt een rechtstreeks betrokken belang.

5. Objectief bepaalbaar belang
Jouw belang moet objectief te bepalen zijn.
— In het voorbeeld: Dat is het geval wanneer je de uitbreiding van de buren te groot vindt. Word je verdrietig omdat je buren gaan uitbreiden? Dan is er geen objectief bepaalbaar belang. Jouw belang kan dus niet ontstaan vanuit een mening of gevoel.

6. Actueel belang
Gaat het om een situatie die nu speelt?
— In het voorbeeld: Ja, de plannen van je buren spelen op dit moment. Bij een belang dat in de toekomst speelt, is er geen actueel belang.

Twijfel je nog of jij belanghebbende bent?

Univé Rechtshulp kijkt bij de behandeling van jouw probleem ook of je belanghebbende bent bij een besluit. Zo kunnen we beoordelen of je met rechtshulp wel kunt bereiken wat je graag wilt. Hier moet namelijk een redelijke kans op bestaan.